آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان
اهمیت روش صحیح شستن دست ها برای کودکان
آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان، از بهترین راهکارهای دفاعی در برابر ورود میکروب ها به بدن آنان می باشد. کودکان ذاتا کنجکاو هستند و با لمس سطوح مختلف محیط اطراف خود به کاوش دنیا می پردازند. مسلماً در این مسیر پرماجرا میکروب های مختلفی را هم با انگشتان کوچک خود جذب می کنند، سپس دست ها را مستقیما در دهانشان می گذارند و یا صورت، چشم و بینی خود را لمس میکنند. این امر آنان را در برابر عفونت هایی مانند اسهال، بیماری های حاد تنفسی و بیماری های دست، پا و دهان(HFMD) آسیب پذیر می کند.
با این حال آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان و تشویق انجام آن به گونه ای سرگرم کننده، به جلوگیری از انتشار میکروب ها کمک میکند. از آنجایی که دست ها یکی از بزرگترین حامل های انواع میکروب ها هستند، آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان می تواند موثرترین راه برای جلوگیری از گسترش عوامل بیماریزا و ایمن نگه داشتن کودکان باشد. شما را در ادامه این مقاله، به خواندن اهمیت، نحوه و زمان آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان دعوت می کنیم.
اهمیت آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان
✅ عدم شستشوی صحیح دست ها جان بسیاری از کودکان را در سراسر جهان به خطر می اندازد. سالانه در کشورهای در حال توسعه، حدود 1.5 میلیون کودک به دلیل عدم رعایت بهداشت و همچنین عدم دسترسی به سرویس بهداشتی مناسب بر اثر بیماری های عفونی و اسهال جان خود را از دست می دهند. اما به گفته سازمان بهداشت جهانی(WHO)، مداخلات بهداشتی از جمله آموزش بهداشت و ترویج روش صحیح شستن دست ها می تواند موارد عفونی را تا حدود 45 درصد کاهش دهد.
✅پیروی از روش صحیح شستن دست ها در والدین به همان اندازه که برای کودکان مهم است، برای والدین نیز در جلوگیری از انتقال عوامل میکروبی و بیماریزا اهمیت دارد. براساس گزارش بهداشت جهانی در سال 2005، خانواده ها می توانند با انجام روش صحیح شستن دست ها پس از اجابت مزاج، قبل از تهیه غذا و قبل از غذا دادن به کودکان، از انتقال و ایجاد بیماری در کودکان جلوگیری کنند. در واقع تمیز نگه داشتن دست ها نوعی مسئولیت اجتماعی است که به کاهش خطر ابتلا به عفونت ها کمک می کند.
✅با توجه به بیانیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری(CDC)، شستن صحیح دست ها می تواند از کودکان خردسال در مقابل ابتلا به اسهال و عفونت های تنفسی مانند ذات الریه محافظت کند. کودکان به والدین و یا مراقبان خود به عنوان یک الگو نگاه میکنند. بنابراین والدین و مراقبان می توانند با نشان دادن عادات خوب بهداشت شخصی همچون روش صحیح شستن دست ها، الگوی خوبی برای کودکان و محافظ جان آنان باشند.
✅کودکان خردسال بیشتر از هر گروه سنی دیگری در برابر آثار نامطلوب بهداشت نامناسب و یا عدم رعایت بهداشت مناسب آسیب پذیر هستند. بیشتر بیماری ها و مرگ و میر در میان کودکان، به دلیل انتقال میکروب هایی است که از طریق غذا، آب و دست های آلوده وارد دهان کودک می شوند. شستن انگشتان دست با آب به تنهایی کافی نیست بلکه، هر دو دست باید با آب تمیز و صابون(مواد شوینده مخصوص کودکان) به هم مالیده و سپس با آب تمیز شسته شوند. بنابراین روش صحیح شستن دست ها برای کودکان مهم است و به جلوگیری از ورود کثیفی و میکروب ها به غذا و داخل دهان آنان کمک می کند.
✅برای جلوگیری از انتشار میکروب ها و کاهش بیماری کودکان از طریق دست های آلوده پس از دفع مدفوع، پیروی از روش صحیح شستن دست ها اهمیت بسیاری دارد. کودکان به راحتی، مبتلا به کرم هایی می شوند که از مواد مغذی بدن آنان تغذیه می کنند. اما، رعایت بهداشت و روش صحیح شستن دست ها می تواند از ابتلا به عفونت از طریق کرم ها(انگل ها) جلوگیری کند.
✅عدم رعایت بهداشت دست ها و شستن صحیح آن ها یکی از دلایل زمینهای حدود نیمی از شیوع بیماریهای ناشی از غذا مانند اسهال در سراسر جهان است. علاوه بر این، حدود یک چهارم عفونتهای تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا نیز ناشی از درست نشستن دستها است. عدم شستن صحیح دستها همچنین به گسترش بیماریهای چشمی مانند تراخم(ورم ملتحمه، یک بیماری عفونی ناشی از باکتری کلامیدیا تراکوماتیس) و عفونتهای پوستی مانند زرد زخم کمک میکند. بنابراین آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان در پیشگیری از بسیاری از بیماری های جدی اهمیت دارد.
آموزش زمان شستن دست ها به کودکان
در کنار تفهیم اهمیت آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان مهم است به کودکان خردسال خود بیاموزید، باید در چه زمان هایی حتما دست های خود را به درستی بشویند:
- هنگامی که دست ها به وضوح کثیف هستند
- قبل و بعد از خوردن غذا
- قبل از دست زدن به دهان، چشم یا بینی
- قبل از لمس چیزی که باید تمیز بماند
- قبل و بعد از بازی با کودکان دیگر
- قبل و بعد از نزدیک شدن به فرد بیمار
- بعد از بازی با اسباب بازی ها، بخصوص اسباب بازی های مشترک
- بعد از استفاده از توالت
- بعد از دست زدن به حیوانات(حتی حیوانات خانگی)
- بعد از دست زدن به غذا یا خوراکی های حیوان خانگی
- بعد از دمیدن بینی، سرفه یا عطسه
- بعد از بازی در فضای باز یا در شن و ماسه
- بعد از دست زدن به پوشک کثیف
- بعد از دست زدن به زباله ها
- بعد از آمدن از فضای عمومی
- بعد از لمس سطوح عمومی مانند دکمه های بالابر، دستگیره درها و…
از آنجایی که ممکن است مواقع دیگری هم برای شستن دست ها مانند زمان لمس بریدگی ها و زخم ها وجود داشته باشد، باید به کودکان آموخت که در تماس با هر گونه آلودگی مختلف خوب است که دست های خود را بشویند و هنگام شستن نیز از روش صحیح شستن دست ها پیروی کنند.
📌شستن مرتب و منظم دست ها به همراه پیشگیری از انتشار میکروب های بیماری زا می تواند، به کاهش 42-44 درصد اسهال، کاهش 58 درصدی بیماری معده در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، کاهش 16 درصدی بیماری های تنفسی و کاهش 29 تا 57 درصدی بیماری های گوارشی در دانش آموزان کمک کند.
زمان آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان
زمان آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان، بیش از هر چیز به سن کودک بستگی دارد. با توجه به اهمیت تمیز نگه داشتن دست ها حتی در نوزادان و کودکان نوپا، والدین باید دست های آنان را نیز به درستی بشویند. به طور کلی والدین میتوانند از حدود دو سالگی، آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان خود را شروع کنند و تا حدود سه سالگی کودکان، باید در حین شستن دست های کودکان نظارت داشته و به آنان راهنمایی نمایند.
معمولا در حدود چهار سالگی، کودکان می توانند مهارت شستن به تنهایی دست های خود را تا زمان رسیدن دست هایشان به شیر آب و مایع شوینده کامل کنند. والدین میتوانند از سنین پایین تر زمان شستن دست ها را به کودکان خود یادآوری کنند تا در حدود سن پنج سالگی، آنان به یاد داشته باشند که چه زمانی باید دست های خود را بشویند.
آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان
همانطور که پیش تر گفته شد روش صحیح شستن دست ها از نوزادان گرفته تا کودکان و والدین آن ها اهمیت فراوانی دارد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری(CDC) مراحل زیر را برای آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان توصیه می کند:
۱. ابتدا دست های خود را با آب ولرم تمیز و جاری خیس کنید؛
۲. سپس مقداری صابون(صابون مایع)، کف دست ها بمالید؛
۳. کف دست ها را به دور از جریان آب به هم بمالید؛
۴. انگشتان دست، بین انگشتان و شست ها را مالش دهید؛
۵. ناخن ها را روی کف دست ها بمالید؛
۶. پشت هر دست را مالش دهید؛
۷. دست ها را زیر آب جاری تمیز مالش دهید و آبکشی کنید؛
۸. در آخر دست ها را با یک حوله تمیز و یا حوله کاغذی خشک کنید؛
۹. از فرزند خود بخواهید عیناً همین مراحل را در مقابل شما البته با استفاده از مایع شوینده دست مخصوص کودکان به درستی انجام دهد و در نهایت او را به دلیل انجام روش صحیح شستن دست ها تحسین کنید.
📌بخاطر داشته باشید بر اساس توصیه NSH برای شستشوی کامل دست ها باید، دست های خود را با صابون به مدت حداقل 20 ثانیه قبل از آبکشی نهایی در آب جاری تمیز، به هم بمالید. یک ترفند ساده برای در نظر گرفتن این مدت زمان، خواندن دو بار آهنگ تولدت مبارک(HBD) می باشد.
📌برای کودکان نوپا، یک چهار پایه کوچک تهیه کنید و تحت نظارت خود از او بخواهید برای اینکه دست هایش به شیر آب برسد و همزمان احساس استقلال و توانایی کند روی چهارپایه بایستد. تا زمانی که از نظر سنی نیاز است، همیشه قبل از اینکه کودکان دست های خود را زیر جریان آب قرار دهند، شما آزمایش کنید و مطمئن شوید که آب داغ نیست.
📌برای پیشگیری از تحریک پوست حساس کودکان بهتر است همیشه از صابون مایع و یا فوم مخصوص شستشوی دست کودک استفاده کنید. برای خشک کردن دست کودکان نیز بهتر است از حوله نرم کاغذی یکبار مصرف استفاده کنید و بخاطر داشته باشید که هنگام خشک کردن، حوله را محکم روی پوست دست کودک مالش ندهید.
نحوه آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان
برای چگونگی آموزش روش صحیح شستن دست ها، تشویق و تبدیل پیروی از روش صحیح شستن دست ها به یک عادت سلامت زا در کودکان خود، نکات زیر را مورد توجه قرار دهید:
۱. فواید شستن دست ها را به کودک خود توضیح دهید؛ به کودک خود بیاموزید با وجود اینکه عوامل بیماریزا مثل باکتری ها و ویروس ها نامرئی هستند، اما وجود دارند و او می تواند با شستن صحیح دست ها از بیمار شدن خود و حتی دیگران پیشگیری کند؛ به همین دلیل شستن منظم دست ها به اندازه مسواک زدن منظم دندان ها و یا خوردن وعدههای غذایی سالم اهمیت دارد.
۲. مراحل روش صحیح شستن دست ها را به کودک خود توضیح دهید؛ به کودک خود توضیح دهید برای از بین بردن تمام باکتری های عامل عفونت از روی دست، یک شستشوی سریع کافی نمی باشد. بلکه برای از بین بردن کامل این عوامل بیماریزا باید از مراحل روش صحیح شستن دست ها به درستی پیروی کند.
۳. به کودک خود نحوه رعایت مدت زمان شستن دست ها را توضیح دهید؛ دست ها باید هنگام مالش کف صابون(ماده شوینده ملایم مخصوص دست کودکان) حداقل به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه به هم مالیده شوند. همانطور که پیش تر گفته شد این مدت زمان را می توان به اندازه دو بار خواندن آهنگ تولدت مبارک(HBD) در نظر گرفت. شما می توانید دستورالعمل ها و متن آهنگ را برای کودکان بزرگتر چاپ کرده و بالای شیر آب آویزان نمایید.
۴. به کودک خود مواقعی که باید دست های خود را بشوید توضیح دهید؛ کودک شما باید به مرور زمان یاد بگیرد که به طور مرتب، دقیقا چه زمان هایی باید دست های خود را با روش صحیح شستن دست ها بشوید.
۵. به روش های سرگرم کننده کودک خود را به شستن دست ها تشویق کنید؛ آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان را از سنین پایین با روش های سرگرم کننده به یک عادت مادام العمر تبدیل کنید. به عنوان مثال، قبل از خوردن میان وعده ها و یا بعد از انجام کارهای هنری و دستی احساس خوبی در مورد شستن دست ها به کودک خود منتقل کنید. می توانید با خواندن یک آهنگ در مورد شستن دست ها او را به شستن دست ها عادت بدهید.
🫧مراحل آموزش روش صحیح شستن دست ها را به یک پروژه هنری سرگرم کننده تبدیل کنید. با همراهی کودک خود یک پوستر که مراحل صحیح شستن دست ها را نشان می دهد بسازید و آن را به عنوان یک مرجع بصری در حمام نگه دارید.
🫧پیشنهاد شده است هنگام شستن دست ها کاغذهای زرق و برق دار را روی دست کودک بریزید تا او یاد بگیرد برای حذف تمام آن ها همچون حذف میکروب ها باید دست های خود را به درستی و به طور کامل بشوید. در آخر نیز او را به خاطر انجام روش صحیح شستن دست ها تشویق نمایید.
سوالات متداول درباره روش صحیح شستن دست ها
در روش صحیح شستن دست ها بین آب گرم و آب سرد کدام یک بهتر است؟ برای شستن دست ها تا زمانی که از ماده شوینده مخصوص دست کودکان استفاده می شود آب سرد و گرم در از بین بردن میکروب ها به یک اندازه موثر است و این به ترجیح کودک شما از نظر حسی بر می گردد.
آیا در مراحل روش صحیح شستن دست ها خشک کردن دست ها ضروری است؟ خشک کردن دست ها به اندازه شستن صحیح دست ها مهم است زیرا میکروب های هوا در سطح پوست مرطوب راحت تر و سریع تر از سطح پوست خشک پخش می شوند و گسترش پیدا می کنند. استفاده از حوله های کاغذی و یا پارچه های تمیز خشک موثرترین راه برای خشک کردن دست ها و جلوگیری از انتشار میکروب ها به سطوح دیگر می باشد.
بین آب و صابون و استفاده از ضد عفونی کننده کدام یک بهتر است؟ به طور کلی استفاده از آب و صابون مایع و ضدعفونی کننده با پیروی از مراحل روش صحیح شستن دست ها در از بین بردن میکروب ها و عوامل بیماریزا بسیار موثر می باشد. با این حال اگر دست ها کثیف به نظر میرسند شستشو با آب و صابون توصیه شده است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها(CDC) توصیه میکند در صورت امکان دستها را با آب و صابون بشویید و چنانچه آب و صابون در دسترس نیست، از ضدعفونیکننده دست حداقل 60 درصد الکل با پیروی از روش صحیح شستن دست ها و مالش کامل دست ها استفاده کنید.
پیش از استفاده، ابتدا برچسب ضدعفونی کننده را برای اطلاع از مقدار پیشنهادی مصرف بررسی کنید. ضدعفونی کننده بر انواع باکتری ها و ویروس ها به عنوان مثال نورو ویروس ها که باعث تهوع، اسهال و درد شکم می شوند موثر نمی باشد. ضدعفونی کننده در صورت بلعیدن می تواند سمی باشد و باید به دور از دسترس کودکان نگهداری شود و برای کودکان فقط تحت نظارت بزرگسالان آگاه استفاده شود.
سخن آخر
در این مقاله با توجه به اهمیت شستن دست ها در پیشگیری از انتشار و ابتلا به میکروب های بیماری زا برای کودکان، به شرح آموزش روش صحیح شستن دست ها و نحوه آموزش روش صحیح شستن دست ها به کودکان پرداخته شد. در اجرای این امر مهم نیز برند تخصصی کودک اُبیبی با تولید محصولات مایع و فوم شوینده دست مخصوص کودکان که دارای ویژگی های اختصاصی همچون pH سازگار با پوست کودکان، فرمولاسیون بسیار ملایم و عصاره های گیاهی مغذی، نرم کننده و آبرسان پوست میباشند، همراه همیشگی کودکان عزیز شما والدین محترم خواهد بود.
